Bu içerik / dosya 20.03.2020 15:09 tarihinde HALİL ALKAÇ öğretmenimiz tarafından gönderildi.
Şiirin Dış Yapısı:
Nazım Birimi, Ölçü, Uyak
Nazım Birimi: Şiirin anlam bütünlüğü taşıya bölümlerini oluşturan dize sayısına “birim” denir. Bir şiirin en küçük birimine mısra denir.Dize şiirden ayrı olduğunda en küçük nazım birimidir. Böyle tek dizelere “mısra-ı azade” denir.
Neler çeker bu gönül söylesem şikayet olur. (Şeyhülislam Yahya)
Beyit: Aynı Ölçüde ve anlamca birbirine bağlı iki dizeden oluşan nazım parçasına beyit denir.Divan edebiyatında birçok nazım şekli beyitler halindedir.
Dörtlük: Dört dizelik bölümlerden oluşmuş şiir veya şiir parçasına denir. Daha çok halk edebiyatında kullanılmıştır. Halk Edeb: Mani, koşma, semai, destan ilahi
Divan Edeb: Rubai, tuyuğ, şarkı, murabba
Not: Yalnızca bir beyitten oluşan şiirlere “müfret” denir.
Ölçü: Türk şiirinde bugüne kadar hece ve aruz ölçüsü kullanılmıştır.Bu iki ölçü dışında yazılan şiirler ölçüsüzdür.(serbest ölçü)
Hece Ölçüsü: Dizelerdeki hece sayısının eşitliğine dayanır.Hece sayısı 7-15 arasında değişir. En çok 7’li 8’li 11’li kalıplar kullanılmıştır. Hece ölçüsünde uyumu pekiştirmek için dizeleri belli bölümlere ayrıldığı kısımlara “durak” denir.(Rusçada aptal anlamına gelir ek bilgi hocenizden J )
En çok 11’li kalıp kullanılmıştır.
Aruz Ölçüsü: Dizelerdeki açıklık- kapalılık, uzunluk-kısalılık özelliğine dayanır.
Açık hece ünlüsü ile bitenler (.) ile gösterilir.
Kapalı hece ünlüsü ile bitenler (-)
Arap edebiyatına özgü aruz ölçüsü önce İran edebiyatına 11. yy. ile bize geçmiştir.
Kısa hecenin uzun okunmasına imale(çekme)
Uzun hecenin kısa okunmasına zihaf(kısma)
Uzun hecenin bir yarım hece daha uzatılarak okunmasına Med denir.
Ölçüsüz (Serbest) Şiir