Toplumsal olayları ya da kişileri alaycı veya alaycı ve iğneleyici bir şekilde eleştiren şiirlere satirik şiir ismi verilir. Genel olarak didaktik özellik taşımasına bağlı olarak satirik şiirler; didaktik şiirler içinde de kabul edilebilir. Bunun yanında yeni edebiyatımızda yergi, halk edebiyatında taşlama, divan edebiyatında hiciv ya da seyrani gibi isimler verilen satirik şiirlerin kapsamında, açık eleştiriler bulunduğu için farklı bir gurupta incelemek daha doğru olur.
Satirik Şiir
Satirik Şiir Nedir?
Satirik şiir: Kişilerin ya da toplumun aksayan yönlerini, yanlışlarını eleştiren şiirlere satirik şiir denir.
Tariz sanatı oldukça fazla kullanılan satirik şiirler; iğneleyici ve alaycı bir nitelik taşıyıp, bilgi içermesi, eleştiri ve uyarılara yer verilmesi göz önüne alındığında; öğretici nitelik de taşıdığı söylenebilir. Dalkavukluk, kıskançlık, çekememezlik, düzenbazlık, riyakarlık, sonradan görmelik gibi kişisel ve toplumsal olayların eleştirilerek; gülünç ve kusurlu gelen kısımlarıyla alay edilen bir anlatım tarzı bulunan satirik şiirlerde ağır bir anlatım tarzı bulunmaktadır.
Satirik Şiirin Özellikleri Nelerdir?
- Hem nesir hem de manzum olarak yazılabilir.
- Hiciv, taşlama, yergi gibi isimler alır.
- Toplumsal olaylar ya da kişiler hakkında eleştiri, iğneleme, kınama ve alay içerir.
- Okuyucunun kolayca anlayacağı sade ve doğal bir üslupla yazılır.
- Bilgi içermesi ve kapsamında uyarılara yer vermesine bağlı olarak öğretici nitelik taşımaktadır.
- Kişisel eleştirilerde direk şahısın ismi geçmese de verilen ipuçlarından kim olduğu kolay anlaşılır.
- Olumsuzlukları eleştirirken, ortadan kaldırmayı hedefler.
Satirik Şiir Türleri Nelerdir?
Taşlama, kinaye, laf sokma, taşlama gibi alaycı, iğneleyici ince bir üsluba sahip olan Satirik şiirler divan ve halk edebiyatında yoğun olarak karşımıza çıkmaktadır. İnce bir şekilde kusurları ortaya koyarken aynı zamanda bilgi ve uyarı veren Satirik şiirler edebiyatımızda çeşitli guruplarda farklı isimler alarak karşımıza çıkar:
- Divan edebiyatında hiciv
- Halk edebiyatında taşlama
- Yeni edebiyatımızda yergi
Satirik Şiir Temsilcileri
Satirik şiirler Türk edebiyatında oldukça uzun bir geçmişe sahiptir. Edebiyatımıza satirik şiiri tanıtıp yayan öncülere örnek olarak Şeyh-i, Pir Sultan Abdal, Kaygusuz Abdal, Nef’i, Ziya Paşa, Neyzen Tevfik, Eşref, Bağdatlı Ruhi, Kazak Abdal, Tevfik Fikret, Seyrani, Orhan Veli, Âşık Hüseyin Kaçıran gibi ünlü şairlerimizi verebilmemiz mümkün.
Satirik şiire 10 adet örnek verilmiştir. Satirik şiir örnekleri oku. En güzel satirik şiir örnekleri. Satirik şiirler 2 kıtalık, 3 kıtalık şiirler. Satirik şiirler kısa ve uzun satirik şiir örnekleri aşağıda liste olarak verilmiş sonrasında tek tek şiirler yazılmıştır.
Satirik Şiir Örnekleri
- Han-ı Yağma – Tevfik Fikret
- Gafil Gezme Şaşkın – Pir Sultan Abdal
- Cımbızlı Şiir – Orhan Veli Kanık
- Taşlama – Kazak Abdal
- Vermez Parasız – Yahya Kemal Beyatlı
- Nesini Söyleyim – Serdari
- Köyümün Malı – Âşık Akçay
- Tahir Efendi – Nefi
- Firar Etti – Âşık Hüseyin Kaçıran
- Kime Sordumsa – Neyzen Tevfik
Han-ı Yağma
Yiyin efendiler yiyin, bu han-ı can-feza sizin
Doyunca, tıksırınca, çatlayıncaya kadar yiyin
Verir zavallı memleket, verir ne varsa, malını
Vücudunu, hayatını, ümidini, hayalini
Bütün ferağ ı halini, olanca şevk-i balını
Hemen yutun düşünmeyin haramını, helâlini…
Tevfik Fikret
Gafil Gezme Şaşkın
Söylersin de söz içinde şaşmazsın
Helâli haramı yersin seçmezsin
Nasibin kesilir de sular içmezsin
Akar çaylar senin olsa ne fayda
Pir Sultan Abdal
Cımbızlı Şiir
Ne atom bombası
Ne Londra Konferansı
Bir elinde cımbız,
Bir elinde ayna;
Umurunda mı dünya!
Orhan Veli Kanık
Taşlama
Ormanda büyüyen adam azgını
Çarşıda pazarda insan beğenmez
Medrese kaçkını softa bozgunu
Selam vermek için insan beğenmez
Elin kapısında karavaş olan
Burunu sümüklü, gözü yaş olan
Bayramdan bayrama bir tıraş olan
Berbere gelir de dükkan beğenmez
Kazak Abdal söyler bu türlü sözü
Yoğurt ayran ile hallolmuş özü
Köyden şehre inse bir köylü kızı
İnci yakut ister mercan beğenmez
Kazak Abdal
Vermez Parasız
Bir arzuhal yazsan makama varsan
Ağlasan derdini davanı sorsan
Ağır hasta olsan hekime varsan
Yarana bir ilaç sürmez parasız.
Yahya Kemal Beyatlı
Nesinin Söyleyim
Benim bu gidişe aklım ermiyor
Fukara halini kimse sormuyor
Padişah sikkesi selam vermiyor
Kefensiz kalacak ölümüz bizim
Serdari
Köyümün Malı
Köyümün malı ganimet
Çalan diyor velinimet
Han hırsızlara emanet
Bak şu işe muhtar emmi
Âşık Akçay
Tahir Efendi
Tahir Efendi bana kelp demiş
İltifatı bu sözde zahirdir
Maliki mezhebim benim zira
İtikadımca kelp tahirdir
Nef’î
Firar Etti
Dinleyin dostlarım başa geleni
Ekmek çama çıktı tuz firar etti
Artık siz düşünün geri kalanı
Çoğu bekliyorduk az firar etti
Heç böyle yapmadı bundan evvelki
Kurbandan kurbana et yeriz belki
Kümese dadanmış kurnaz bir tilki
Tavuklar tükendi kaz firar etti
Hindi padişahtır ördekte vezir
Avara geziyorum olmuşum rezil
Doğruyu söylesen kelepçe hazır
Dudaklar kitlendi söz firar etti
Bir gece rüyamda gördüm parayı
Uyku arasında attım narayı
Garip Kaçıran’la açtı arayı
Perdeler bozuldu saz firar etti
Âşık Hüseyin Kaçıran
Kime Sordumsa
Kime sordumsa seni doğru cevap vermediler;
Kimi alçak, kimi hırsız, kimi deyyus dediler…
Künyeni almak için, partiye ettim telefon:
Bizdeki kayda göre, simdi o mebus dediler!..
Neyzen Tevfik
Aşağıda bulunan şiir türlerinin, örneklerine, tanımlamalarına ve özelliklerini de inceleyebilirsiniz.
Epik Şiir Nedir? Epik Şiir Örnekleri
Lirik Şiir Nedir? Lirik Şiir Örnekleri