Birbiriyle ilgili olan, biri diğerini sahiplik (iyelik) yönünden tamamlayan ve en az iki sözcükten oluşan kelime grupları, isim tamlaması olarak karşımıza çıkar.
İSİM TAMLAMALARI
İsim tamlamalarında birinci isim “tamlayan”, ikinci isim de “tamlanan” olarak görev yapar.
İsim tamlamalarında tamlayan, ilgi eklerini; tamlanan ise iyelik (aitlik) eklerini alır.
# Tamlayan ekleri (ilgi ekleri): -ın /-in /-un /- ün, -(n)ın /-(n)in /-(n)un /-(n)ün, -im
Tamlanan ekleri (iyelik ekleri): -ı /-i /-u /-ü, –
(s)ı /-(s)i /-(s)u /-(s)ü, -im, -in
# isim tamlamaları belirtili, belirtisiz ve zincirleme isim tamlamaları olmak üzere üçe ayrılır:
Belirtili İsim Tamlaması
Tamlayanın ilgi eki, tamlananın da iyelik eki aldığı tamlamalardır. Bu tamlamalarda belirgin bir aitlik anlamı vardır, tamlananın tamlayana ait olduğu belirtilir.
Tamlayan Tamlanan
Sınıf – ın dolap – ı
Abuzer – in kitap – ı
Apartman – ın huzur – u
# Belirtili isim tamlamalarında tamlayan ile tamlanan yer değiştirebilir.
– Gözleri bir ayna gibiydi onun. (Onun gözleri)
– Fikri neydi Ali’nin? (Ali’nin fikri)
# Belirtili isim tamlamalarının tamlayanı ya da tamlananı zamir olabilir.
Örnek:
# Belirtili isim tamlamalarında tamlayan ve tamlanan arasına bir veya birden fazla sözcük girebilir.
Örnek:
Belirtisiz İsim Tamlaması
# Sadece tamlanan (2. isim) kısmının ek aldığı (iyelik eklerini alır: -ı, -i, -u, -ü) isim tamlamasına belirtisiz isim tamlaması adı verilir.
# Belirtisiz isim tamlamalarında, tamlayan ile tamlanan yer değiştiremez ve tamlayan ile tamlanan arasına başka sözcük girebilir.
Zincirleme İsim Tamlaması
En az üç ismin birbirini tamlama kurallarına uyarak tamamlaması sonucu oluşan isim tamlamasına zincirleme isim tamlaması adı verilir.
! NOT: ! Takısız isim tamlaması, sınavlarda sorulmadığı ve net olmayan noktaları için anlatılmaması daha sağlıklı olacaktır.