Matematik dersinin hatta matematik biliminin en temel ve en gerekli kavramlarından birisi de herkesin de kabul edeceği üzere kesirler konusudur. Bir bütünü eş parçalara bölen ve daha sonra bu parçalarının birini, birkaçını ya da tamamını ifade eden matematiksel ifadelerin her birine kesir denir. Bir önceki cümlede tanımı görmüş olduğunuz kesirler, kendi içerisinde de alt başlıklara ayrılır, bu alt başlıklar ya da bir başka deyişle kesir çeşitleri aşağıdaki gibidir.
Kesir Türleri Nelerdir?
- Basit Kesir
- Tam Sayılı Kesir
- Bileşik Kesir
Kesir çeşitleri yukarıda görüldüğü gibidir. Bir başka deyişle kesirler, yukarıdaki listedeki gibi üçe ayrılır. Şimdi gelin bu kesir türlerine ilişkin detaylı bilgiler örnekler verelim.
1. Basit Kesir Nedir?
Bilindiği üzere a/b şeklinde ifadelere kesir diyoruz. Yukarıdaki sayı (a) pay, aşağıdaki sayı (b) payda olarak adlandırılıyor. Bu bağlamda, a sayısının b sayısından küçük olduğu kesirlere basit kesir denir. Daha yaygın tanımı yapılacak olursa; payı, paydasından küçük kesirlere basit kesir denir. Şimdi gelin tanımı yapılan basit kesir örneklerini inceleyelim.
Basit Kesir Örnekler Örnekleri
- 1/2
- 1/3
- 2/3
- 11/100
- 9/10
- 47/49
- 999/1000
- 10/100
Yukarıda görmüş olduğunuz hepsi basit kesirlerdir. Basit kesirler içerisinde özel isme sahip olan kesirler de vardır: “payı bir rakamından oluşan basit kesirlere birim kesir adı verilir.” Yani yukarıda görmüş olduğunuz basit kesirlerden 1/2 ve 1/3 aynı zamanda birim kesirdir.
2. Bileşik Kesir Nedir?
Hemen her yerde görebileceğiniz şekilde tanım yapılacak olursa; paydaki sayının, paydadaki sayıya eşit ya da bu sayıdan büyük olduğu kesirlere bileşik kesir denir ama gelin biz daha somut bir şekilde ifade edelim: a/b, tıpkı yukarıdaki basit kesir örneğindeki gibi, bir kesir olsun. Bir başka deyişle a ve b bir tam sayı olsun. Eğer a sayısı, b sayısına eşit ya da b sayısından büyükse bu a/b kesrine, bileşik kesir denir. Gelin “bileşik kesir nedir?” sorusuna örnekler üzerinden cevap verelim.
Bileşik Kesir Örnekleri
- 3/2
- 5/1
- 10/9
- 498/49
- 3/3
- 10000/1000
- 8/4
Fark da edildiği üzere yukarıdaki kesirlerin hepsinde pay ya paydadan büyük ya da paydadaki sayıya eşittir. Bu nedenle yukarıdaki kesirlerin hepsi birer bileşik kesir örneğidir.
3. Tam Sayılı Kesir Nedir?
Bir tam sayı ve onun yanında bir adet basit kesirden oluşan kesirlere tam sayılı kesir denir. Bir başka şekilde tanımlanacak olursa; payı paydasından büyük olan bileşik kesirlerin bir tam sayı ve bir adet basit kesir olarak ifade edilmiş hali, tam sayılı kesir olarak adlandırılır. Daha somut bir şekilde açıklayalım: a/b bir kesir olsun. Eğer a sayısı b sayısından büyük ise bu kesir, payı paydasından büyük bir bileşik kesirdir. Aynı kesir c + d/b şeklinde ifade edilirse ve d sayısı b’den küçükse bu kesir tam sayılı kesir olur.
Aşağıdaki örnekleri inceleyerek “tam sayılı kesir nedir?” sorunuza daha net cevaplar bulacaksınız.