8. sınıf inkılap tarihi 2. ünitesinde yer alan milli uyanış konu anlatımı açıklamalarla yapılmış ve sonunda bu anlatımı pdf olarak indirebileceğiniz bağlantı verilmiştir. 8. sınıf milli uyanış konu anlatımı püf noktaları barındıracak şekilde hazırlanmıştır. 8. sınıf inkılap tarihi 2. ünite konu anlatımı pdf indir.
8. Sınıf Milli Uyanış Konu Anlatımı
1. Dünya Savaş’ında Osmanlı Devleti
İttifak Devletleri
- Almanya
- İtalya (Savaş sırasında taraf değiştirmiştir)
- Avusturya Macaristan
- Osmanlı Devleti
- Bulgaristan
İtilaf Devletleri
- İngiltere
- Fransa
- Rusya
- İtalya
- ABD
- Sırbistan
- Yunanistan
Osmanlı Devleti’nin Savaşa Girme Nedenleri
✓ Kaybettiği yerleri geri almak
✓ Alman hayranlığı
✓ Almanya’nın savaşı kazanacağı düşüncesi
✓ Siyasi yalnızlıktan kurtulmak
✓ Yavuz ve Midilli zırhlı gemilerinin Rus limanlarını bombalamasıyla Osmanlı Devleti fiilen savaşa girmiştir.
İtilaf Devletlerinin Osmanlı’yı Yanlarına Almamalarında:
✓ Osmanlı’nın askerî ve ekonomik yönden zayıf olması
✓ Osmanlı topraklarında çıkarlarının olması etkili olmuştur.
Almanya’nın Osmanlı’nın Savaşa Girmesini İstemesinde:
✓ Savaşı geniş alanlara yayarak cephelerdeki yükünü hafifletmek
✓ Osmanlı halifesinin Müslümanlar üzerindeki etkisinden yararlanmak istemesi etkili olmuştur.
Osmanlı Devleti’nin Savaştığı Cepheler
Taarruz: Kafkas, Kanal
Savunma: Çanakkale Suriye – Filistin, Irak, Hicaz – Yemen
Yardım: Makedonya, Romanya, Galiçya
1. Dünya Savaşı ve Mondros Ateşkes Antlaşması (1914-1918)
1. Dünya Savaşı’nın Nedenleri
Genel Nedenler:
✓ Sömürgecilik
✓ Milliyetçilik akımının etkisi
✓ Silahlanma yarışı
✓ Devletler arası bloklaşma
Özel Nedenler:
✓ Almanya’nın İngiliz sömürgelerini ele geçirme isteği
✓ Rusya’nın sıcak denizlere inmek istemesi
✓ Almanya ve Fransa arasındaki Alsas Loren sorunu
✓ Rusya ile Avusturya – Macaristan arasında yaşanan Ortodoks – Slav çatışması
Savaşın başlamasında
Avusturya – Macaristan veliahtının bir Sırplı tarafından öldürülmesi
Savaşın bitmesinde
ABD’nin savaşa girmesi ve yayımladığı Wilson İlkeleri etkili olmuştur.
I. Dünya Savaşı’nın Genel Sonuçları:
✓ Savaşı İtilaf Devletleri kazandı.
✓ İmparatorluklar yıkıldı.
✓ Millî devletler kuruldu.
✓ Avrupa’nın haritası değişti.
✓ Milyonlarca insan öldü.
✓ Yeni rejimler ortaya çıktı.
✓ II. Dünya Savaşı’na ortam hazırlandı.
Mondros Ateşkes Antlaşması
Osmanlı Devleti; Wilson İlkelerine güvenmesi ve Bulgaristan’ın savaştan çekilmesi üzerine İtilaf Devletleri ile Mondros Ateşkes Antlaşması’nı imzalamak zorunda kalmıştır.
Önemli Maddeleri
Madde: Boğazlar açılacak, istihkâmlar İtilaf Devletlerine verilecek.
Amaç:
✓ Anadolu ile Rumeli arasındaki toprak bütünlüğü bozmak
Madde: Sınırların korunması ve iç güvenlik dışında kalan askerler terhis olacak.
Amaç:
✓ Osmanlı Devleti’ni savunmasız bırakmak
✓ Yapılacak işgalleri kolaylaştırmak
Madde: İtilaf Devletleri güvenliklerini tehdit eden yerleri işgal edebilecek.
Amaç:
✓ İşgallere hukuki zemin hazırlamak
✓ İstenilen her yeri işgal etmek
Madde: Doğudaki altı ilde karışıklık çıkarsa işgal edilecek.
Amaç: Doğuda Ermeni Devleti’nin kurulmasını sağlamak
Madde: Ulaşım yolları ve iletişim sistemi İtilaf Devletlerine bırakılacak.
Amaç:
İşgallerin duyulmasını önlemek
Ulaşım ve iletişimi kontrol altına almak
Mondros ve İşgallere Karşı Tutumlar
İstanbul Hükumeti → Ateşkesin gerekliliklerinin yerine getirilmesini istedi.
İtilaf Devletleri → Barış antlaşmasını beklemeden işgallere başladı.
Türk Halkı → Kurdukları cemiyetlerle bölgelerini işgallere karşı korumaya çalıştılar.
Mustafa Kemal Paşa → İstanbul Hükûmetinin tutumuna karşı Anadolu’da yeni bir mücadelenin başlatılması gerektiğini düşündü.
Azınlıklar → Kurdukları cemiyetlerle ve aldıkları destekle işgallere başladılar.
Kuvayımilliye Ruhu ve Cemiyetler
Kuvayımilliye’nin Kurulmasında
✓ İstanbul Hükûmetinin işgallere sessiz kalması
✓ Ordunun dağıtılması
✓ Silahlara el konulması
✓ Azınlıkların zararlı faaliyetleri
✓ Anadolu’da işgallerin başlaması
Kuvayımilliye’nin Önemi
✓ İşgallere karşı Türk halkının direnme azmini artırmıştır.
✓ Millî Mücadele’nin başlamasına katkı sağlamıştır.
✓ Düşmanı oyalamıştır.
✓ TBMM’ye karşı çıkan isyanları bastırmıştır
Yararlı Cemiyetler
✓ Kilikyalılar Cemiyeti
✓ Millî Kongre Cemiyeti
✓ Trabzon Muhafaza-i Hukuk-ı Milliye Cemiyeti
✓ Doğu Anadolu Müdafaa-i Hukuk-ı Milliye Cemiyeti
✓ İzmir Müdafaa-i Hukuk-ı Osmaniye Cemiyeti
✓ Trakya Paşaeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti
✓ Anadolu Kadınlar
Zararlı Cemiyetler
Azınlıkların Kurduğu Zararlı Cemiyetler
✓ Mavri Mira Cemiyeti
✓ Pontus Rum Cemiyeti
✓ Hınçak ve Taşnak Cemiyeti
✓ Etnik-i Eterya Cemiyeti
Özellikleri
✓ İtilaf Devletleri tarafından desteklemişlerdir.
✓ Bağımsız devlet kurmayı amaçlamışlardır.
Türklerin Kurduğu Zararlı Cemiyetler
✓ Wilson Prensipleri Cemiyeti
✓ Kürt Teali Cemiyeti
✓ İngiliz Muhipleri Cemiyeti
✓ Hürriyet ve İtilaf Fırkası
✓ İslam Teali Cemiyeti
Özellikleri
✓ Türklerin kurduğu zararlı cemiyetlerdir.
✓ Tam bağımsızlık ilkesine aykırı hareket etmişlerdir.
✓ İtilaf Devletleri tarafından desteklenmişlerdir.
Milli Mücadele Başlıyor
Samsun’a Çıkış (19 Mayıs 1919)
✓ M. Kemal Paşa bölgedeki güvenliği sağlaması için 9. Ordu Müfettişliği görevi ile Samsun’a gönderildi.
✓ Mustafa Kemal Paşa’nın esas amacı halkı örgütleyerek Milli Mücadele’yi başlatmaktı.
Havza Genelgesi (28 – 29 Mayıs 1919)
Mustafa Kemal Paşa ;
✓ İşgallerin protesto edilmesini
✓ İtilaf Devletleri ve İstanbul Hükûmetine karşı protesto telgrafları çekilmesini
✓ Mitingler düzenlenmesini
✓ Azınlıklara zarar verilmemesini istedi.
✓ Millî bilincin uyandırılmasını amaçladı.
Önemi:
✓ Mustafa Kemal Paşa’nın işgallere karşı ilk resmî tepkisidir.
Amasya Genelgesi (22 Haziran 1919)
✓ Vatanın bütünlüğü, milletin bağımsızlığı tehlikededir. ⇒ Millî Mücadele’nin gerekçesidir.
✓ İstanbul Hükûmeti sorumluluğunu yerine getirmemektedir. ⇒ İstanbul Hükûmetine ilk kez karşı çıkılmıştır.
✓ Milletin bağımsızlığını yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır. ⇒ Millî Mücadele’nin amaç ve yöntemi belirlenmiştir.
✓ Her türlü etkiden uzak millî bir kurul oluşturulmalıdır. ⇒ Millî egemenliğe vurgu yapılmıştır. Temsil Heyetinin kurulmasından söz edilmiştir.
✓ Sivas’ta millî bir kongre toplanmalıdır. ⇒ Millî iradeye önemi verilmiştir.
Önemi:
✓ Millî Mücadele’nin eyleme geçmesidir.
Erzurum Kongresi (23 Temmuz – 7 Ağustos 1919)
✓ Millî sınırlar içinde vatan bir bütündür, parçalanamaz.
⇒ Millî sınırlardan söz edilmiştir.
✓ İstanbul Hükûmeti bağımsızlığı sağlayamazsa geçici bir hükûmet kurulacaktır.
⇒ İlk kez geçici bir hükûmet kurma fikri ortaya çıkmıştır.
✓ Kuvayımilliye’yi etkili, millî iradeyi hâkim kılmak esastır.
⇒ Millî bağımsızlık ve millî egemenlik vurgusu yapılmıştır.
✓ Manda – himaye kabul edilemez. Tam bağımsızlık istenmiştir.
✓ Mebusan Meclisi açılmalı, hükûmet denetlenmelidir.
⇒ Millî iradeye önem verilmiştir.
Önemi
✓ Toplanma şekli bakımından bölgesel, aldığı kararlar bakımından ulusaldır.
✓ Manda ve himaye ilk kez reddedilmiştir.
✓ Temsil Heyeti oluşturulmuş ve başkanlığına Mustafa Kemal Paşa getirilmiştir.
Sivas Kongresi (4 – 11 Eylül 1919)
✓ Erzurum Kongresi kararları aynen kabul edilmiştir.
✓ Bütün cemiyetler bir çatı altında toplanmıştır.
⇒ Millî Mücadele’yi tek merkezden yönetmek amaçlanmıştır.
✓ Manda ve himaye reddedilmiştir.
⇒ Kesin olarak tam bağımsızlık istenmiştir.
✓ Temsil Heyeti’nin üye sayısı 16’ya çıkarılmıştır.
⇒ Temsil Heyeti, TBMM açılıncaya kadar hükûmet görevini yaparak millet adına söz söylemeye yetkili hâle gelmiştir.
Önemi:
✓ Her bakımdan ulusaldır.
✓ Kamuoyunu bilgilendirmek için İrade-i Milliye gazetesi çıkarılmıştır.
✓ Temsil Heyeti başkanı Mustafa Kemal Paşa’dır.
✓ Ali Fuat Paşa, Batı Cephesi’ne komutan olarak atanmıştır.
✓ İstanbul Hükûmeti istifa etmiştir.
Amasya Görüşmeleri (20 – 22 Ekim 1919)
✓ İstanbul Hükûmetinin temsilcisi Salih Paşa ile Temsil Heyeti temsilcisi Mustafa Kemal Paşa arasında yapılmıştır.
✓ Meclisin toplanması kararı alınmıştır.
✓ Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyetinin varlığı tanınacaktır.
⇒ Temsil Heyeti İstanbul Hükûmeti tarafından resmen tanınmıştır.
✓ Temsil Heyetinin izni olmadan anlaşma yapılmayacaktı.
⇒ Milletin hakları korunmaya çalışılmıştır.
Önemi
✓ Temsil Heyetinin gücü artmıştır.
✓ İstanbul Hükûmeti sadece meclisin açılması kararını onaylamıştır.
Mebusan Meclisinin Açılması – Misakımillî Kararları (28 Ocak 1920)
✓ Mustafa Kemal’in istekleri gerçekleşmemiştir.
Misakımillî Kararları:
✓ Mondros Ateşkes Antlaşması imzalandığı sırada işgal olmayan yerler birbirinden ayrılmaz bir bütündür.
⇒ İşgallere karşı çıkılmıştır.
✓ Kars, Ardahan, Batum ve Batı Trakya’da halk oyuna başvurulacaktır.
⇒ Bölge halkının Türk olması etkili olmuştur.
✓ Azınlık hakları, komşu ülkelerdeki Müslümanlara verilen haklar kadar olmalıdır.
⇒ Devletler arası eşitlik benimsenmiştir.
✓ Siyasi, adli, mali sınırlamalar kaldırılmalıdır.
⇒ Kapitülasyonların kaldırılması istenmiştir.
Önemi
✓ Millî Mücadele’nin siyasi programıdır.
✓ Millî sınırlar çizilmiştir.
✓ Bu kararlardan sonra İtilaf Devletleri İstanbul’u işgal etmiştir. Mebusan Meclisi dağıtılmış ve Anadolu’da yeni bir meclis için çalışmalar başlamıştır.
Ankara’nın Merkez Seçilmesinde
✓ Güvenli bir yer olması
✓ Batı Cephesi’ne yakın olması
✓ Halkının vatansever olması
✓ Ulaşım ve haberleşme imkânlarının gelişmiş olması etkili olmuştur.
Temsil Heyetinin Ankara’ya Gelişi (27 Aralık 1919)
✓ Mustafa Kemal Paşa ve Temsil Heyeti üyeleri 27 Aralık 1919’da Ankara’ya geldi ve burası merkez yapıldı.
TBMM’nin Açılması (23 Nisan 1920)
✓ Meclis başkanlığına Mustafa Kemal seçildi.
Kararları:
✓ Hükûmet kurmak zorunludur. ⇒ Temsil Heyetinin görevi sona ermiştir.
✓ Geçici hükûmet başkanı ve padişah vekili atanmamalıdır. ⇒ Meclis kalıcı ve kimseye bağlı değildir.
✓ Yasama ve yürütme yetkisi TBMM’ye aittir. ⇒ Güçler birliği ilkesi benimsenmiştir.
✓ Meclis başkanı hükûmetin de başkanıdır. ⇒ Meclis hükûmeti sistemi uygulanmıştır.
I. Meclis → Kurucu, demokratik, çoğulcu ve savaşçıdır.
TBMM’ye Karşı Çıkan Ayaklanmalar
İstanbul Hükûmetinin Çıkardığı Ayaklanmalar
• Kuvayi İnzibatiye İsyanı
• Ahmet Anzavur İsyanı
İstanbul Hükûmeti ile İtilaf Devletlerinin Birlikte Çıkardığı Ayaklanmalar
• Bolu, Düzce, Hendek, Adapazarı Ayaklanmaları
• Bozkır • Yozgat • Afyon • Koçgiri
• Çapanoğlu Millî Aşireti İsyanı
Azınlıkların Çıkardığı Ayaklanmalar
• Rum İsyanları
• Ermeni İsyanları
Kuvayımilliye Liderlerlerinin Çıkardığını Ayaklanmalar
• Çerkez Ethem İsyanı
• Demirci Mehmet Efe İsyanı
Ayaklanmaların Olumsuz Sonuçları:
✓ Silah, para, asker gücü boşa harcandı.
✓ Kurtuluş Savaşı’nın kazanılması gecikti.
Ayaklanmaların Olumlu Sonuçları:
✓ TBMM’nin otoritesi arttı.
✓ TBMM’nin teşkilatlanması hızlandı.
Sevr Barış Antlaşması (10 Ağustos 1920)
✓ İstanbul Hükûmeti ile İtilaf Devletleri arasında imzalandı.
Maddeleri
✓ İstanbul → Barış şartlarına uyulması şartıyla Osmanlı’da kalacak.
✓ Boğazlar her devletin gemisine açık olacak. Türk üyesi olmayan komisyon kurulacak. ⇒ Egemenliğimize aykırıdır.
✓ Azınlık hakları genişletilecek. ⇒ İç işlerimize karışılma imkânı elde edildi.
✓ Zorunlu askerlik olmayacak.
✓ Silah gücü sınırlandırılacak.
✓ Kapitülasyonlardan İtilaf Devletleri yararlanacak.
✓ Savaş tazminatı ödenecek. ⇒ Ekonomik bağımsızlık kalktı.
✓ Doğuda Kürt ve Ermeni devleti kurulacak.
Sınırlar
İngiltere → Arabistan ve Irak’ı
Yunanistan → Doğu Trakya, Batı
Anadolu, Ege Adalarını
Fransa→ Antep, Urfa, Suriye,
Adana, Malatya, Sivas ve çevresini
İtalya → Rodos ve On İki Ada,
Antalya, Konya yöresi ve Batı
Anadolu’yu işgal edebilecek.
Önemi ve Sonuçları
✓ Türk halkı için ölüm fermanıdır.
✓ Meclis onaylamadığı için geçersizdir.
✓ Türk halkını yıldırmamıştır.
✓ Uygulanamamıştır.
Faydalı Bağlantılar: