4. sınıf fen bilimleri yer kabuğunun yapısı konu anlatımı. 4. sınıf yer kabuğu konu anlatımı ve kayaçlar konusu için hazırlanmış konu özeti. 4. sınıf fen ve teknoloji yer kabuğu konu özeti.
Yer Kabuğunun Yapısı Konu Anlatımı
Kayaç : Yer kabuğundaki büyük ve sert tabakalara kayaç adı verilir. Ateş kürede bulunun sıvının ( magma) zamanla soğuyup sertleşmesiyle yer kabuğu oluşmuştur. Yer kabuğunu oluşturan katı kütlelere ‘’kayaç’’ denir. Yer kabuğunun kara tabakası kayaçlardan oluşur.
Kayaçlar minerallerden oluşmuştur. Kayaçları oluşturan mineraller farklı renk ve biçimde olduğu için taşların renkleri farklılık gösterir. Taşların yapısı, rengi, parlaklığı , matlığı, biçimi, sert ya da yumuşak olması içerisindeki minerallerin yapısına bağlıdır.
En sert mineral: ELMAS,
En yumuşak mineral : talk ( pudra).
Kayaçlar; rüzgâr, doğal afetler, su, canlılar, sıcaklık farkı, iklim gibi çeşitli etkenlerle; kaya, taş, çakıl parçaları ve kum taneciklerine kadar parçalanır.
Yer kabuğu kayaçlar ve topraktan oluşur. Yapısında mineral bulunduran taş ve kayalara kayaç denir.. Topraktan daha sert ve sağlam olan kayaçlar, minerallerden ya da önceden oluşmuş kaya parçalarından oluşur. Kayaçlardan daha küçük kaya parçalarına ise taş denir. Taştan küçük olanlara çakıl, çakıldan küçük parçalara kum denir.
kayaç → kaya → taş → çakıl → kum — TOPRAK
Toprak ise kayaçların en ufak şekilde parçalanmış hâlidir. Toprak, maden ve fosillerin oluşması uzun yıllar sürer.
Maden: Ekonomik değeri olan kayaç ve minerallere “maden” denir. Altın, gümüş, bakır, demir, linyit kömürü, bor, civa, taş kömürü ülkemizde çıkarılan madenlerdendir.
Hammadde: Bir ürünün elde edilmesinde kullanılan maddeye denir.
*Madenler; uçak, tren, otomobil, uydu yapımı gibi birçok endüstriyel alanda, kimya alanında, tıp alanında ve daha birçok alanda kullanılmaktadır.
Madenlerin kazılarak maden cevheri çıkarıldığı yere “maden ocağı” denir.
Ülkemizde Çıkarılan Madenler:
ALTIN: Mücevher yapımında, süslemede, diş hekimliğinde, madalya yapımında, astronotların kasklarında, gözlük çerçevelerinde kullanılır.
DEMİR: Otomobil yapımında, inşaatlarda, mobilya iskeletlerinde, masa sandalye ayaklarında, Tren raylarının yapımında vb birçok alanda kullanılır.
BOR: Cam, seramik, deterjan yapımında, ilaç yapımında, roket yakıtlarında, otomobillerin hava yastıklarında kullanılır. Dünya’daki bor rezervinin %80’i ülkemizdedir.
MERMER: İnşaatlarda, heykel yapımında, ve süs eşyaları yapımında kullanılır.
BAKIR: Elektrik – elektronikte, inşaatlarda, ulaşımda, kuyumculukta, kablo ve turistik eşya yapımında kullanılır.
KÖMÜR: Elektrik üretiminde, ısınmada ve bazı fabrikalarda kullanılır.
Gümüş: Fotoğrafçılık, elektronik, madenî para üretimi, süs eşyası, takı üretimi, dişçilik
CİVA: İlaç ve boya sanayisinde, dişçilikte ve termometre yapımında kullanılır.
KURŞUN: AKÜ yapımında kullanılır.
KROM: Paslanmaz çelik yapımında kullanılır.
Nikel: Çok dayanıklı bir madendir. Uçak motorlarında kullanılır.
Jeoloji: Yer kabuğunun bileşimini, yapısını ve maden yataklarını inceleyen bilim dalıdır.
Jeolog : Yer kabuğunun yapısını inceleyen bilim insanıdır.
Ülkemizde madencilik faaliyetleri (MTA) Maden Teknik Arama Genel Müdürlüğü tarafından yürütülmektedir.
Fosil Nedir?
Fosil, çok eski zamanlarda yaşamış, toprak altında gömülü kalmış ve orada taşlaşmış bitki ve hayvan kalıntısıdır. Daha önce yaşamış olan canlılara ait iz veya belirtilere de fosil denir.
Canlılara ait kabuk, diş, kemik, deri, tırnak, boynuz, yaprak, dal kalıntıları veya bunların izleri fosil olarak nitelendirilir.
Ölen her canlı fosilleşmez. Fosilleşmenin oluşabilmesi için bazı şartların sağlanması gerekir.
Öncelikle canlı kalıntısının havayla temasının hemen kesilmesi gerekir. Canlı kalıntısının üstü, kum, kil, toprak tabakalarıyla örtülerek havayla teması kesilir. Havayla teması kesilen canlı kalıntısı çürümeye uğramaz ve böylece binlerce yıl bozulmadan kalabilir.
kaplumbağa balık timsah
Fosiller katılaşmış haldedir. Fosiller zamanla kömür, petrol veya mermer haline gelir. Kömür, petrol ve doğal gaz fosilleşme sonucu oluşan yakıtlardır.
Fosillerin Özellikler Nelerdir?
FOSİLLER: buzullarda, ağaç reçinesinde, kayaçlarda ve deniz diplerinde oluşur.
Sıcak ve hava alan yerde, magma da fosil oluşmaz.
Fosiller ayrıca: *Nesli tükenmiş canlılar hakkında bilgi edinmemizi sağlar.
*Yer kabuğundaki değişimler hakkında bilgi verir.
*Bir yerin coğrafi özellikleri ve iklimi hakkında bilgi verir.
*Yeryüzünün bitki örtüsü hakkında bilgi verir.
Fosilleri inceleyen bilim dalına “paleontoloji” denir.
Fosilleri inceleyen bilim insanına “paleontolog” denir .
Fosillerin Oluşumu – Fosiller Nasıl Oluşur?
Canlılar ölür. Canlıların organik kısımları bakteriler tarafından çürütülür. Canlıların üzeri rüzgâr ve doğal olaylar yoluyla toprak ve kayaçlar tarafından örtülür. Basınç oluşturularak hava ile teması önlenir. Kemikler uzun süren basınç etkisiyle taşlaşır. Zamanla kayaçlar ve toprak aşınarak fosiller gün yüzüne çıkar.